W trakcie roku podatkowego w trybie miesięcznym (rzadziej kwartalnym) podatnicy zobowiązani są do odprowadzania do urzędu skarbowego zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Po zakończeniu roku, gdy podatnik wypełnia rozliczenie pit 37 lub pit 36, powinien w wykazać sumę odprowadzonych wcześniej zaliczek. Jeżeli okaże się po dokonaniu odpowiednich obliczeń, że zaliczki przewyższają kwotę należnego podatku, będziemy mieć do czynienia z tzw. nadpłatą. Urząd skarbowy zwróci nadpłatę (pod warunkiem, że podatnik nie posiada żadnych zaległości) w terminie trzech miesięcy, od momentu otrzymania deklaracji podatkowej. Jeżeli kwota zaliczek jest niższa od należnego podatku, powstanie tzw. niedopłata, którą podatnik będzie miał obowiązek uregulować.
Niektóre przychody nie są objęte obowiązkiem odprowadzania zaliczek w trakcie roku, należą do nich:
- przychody z kapitałów pieniężnych (m.in. z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, pochodnych instrumentów finansowych, udziałów w spółkach akcyjnych i spółkach z o.o.),
- ze zbycia nieruchomości oraz praw majątkowych (wybudowanych bądź nabytych w ciągu 5 ostatnich lat).
Przychody o charakterze kapitałowym, np. ze zbycia udziałów, papierów wartościowych rozliczane są na formularzu PIT-38, a przychody z drugiej grupy na formularzu PIT-39. Termin składania zarówno PIT-38 jak i PIT-39 upływa 30 kwietnia roku następnego, data ta jest też ostatecznym terminem zapłacenia podatku dochodowego.
Sposób odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy w ciągu roku podatkowego jest zależny od tego z jakiego źródła pochodzą przychody.
Osoby, które uzyskują przychody od płatnika (np. z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło, renty bądź emerytury) nie odprowadzają zaliczek samodzielnie. Przepisy podatkowe określają, że za ustalenie wysokości, pobór i terminowe opłacenie zaliczek od wypłacanego wynagrodzenia lub świadczenia, odpowiedzialny jest w tym przypadku płatnik. Zaliczki odprowadzane są comiesięcznie i winny wpływać na konto urzędu skarbowego do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Informację o wysokości odprowadzonych zaliczek podatnik otrzymuje od płatnika na formularzu PIT-11. Na podstawie danych z PIT-11 wypełniany jest formularz, na którym podatnik rozlicza się z fiskusem.
Inaczej wygląda sytuacja w przypadku przedsiębiorców. W uzyskiwaniu ich dochodów nie uczestniczy płatnik, tak więc muszą odprowadzać zaliczki samodzielnie. Przy wyborze opodatkowanie dochodów zgodnie ze skalą podatkową – 17 i 32%, obowiązek odprowadzania zaliczek powstanie dopiero w chwili, gdy dochód przekroczy kwotę wolną od podatku.
Podatnicy opłacający podatek liniowy zaczynają odprowadzać zaliczki (19% podstawy opodatkowania) już w chwili osiągnięcia pierwszego dochodu, gdyż nie przysługuje im prawo do skorzystania z kwoty wolnej od podatku. Ryczałtowcy odprowadzają co miesiąc do urzędu ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, którego wysokość ustala się na podstawie stawki ryczałtu właściwej dla rodzaju prowadzonej działalności. W tym przypadku podatku również nie jest możliwe skorzystanie z kwoty zwolnionej z opodatkowania.
Niezależnie od formy opodatkowania przedsiębiorców istnieje obowiązek odprowadzania zaliczek do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Wyjątek od tej zasady stanowi karta podatkowa – w tym przypadku zaliczki odprowadza się do 7 dnia każdego miesiąca za miesiąc ubiegły.
Forma opłacania zaliczek na podatek dochodowy co kwartał przysługuje przedsiębiorcom spełniającym określone warunki. Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych skorzystać z niej mogą:
- mali podatnicy (uzyskującym przychody mieszczące się w określonym limicie),
- podatnicy którzy rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej.
O wyborze kwartalnego sposobu opłacania zaliczek podatnik powinien do 20 lutego złożyć pisemne powiadomienie do właściwego urzędu skarbowego. Również rezygnacja z systemu kwartalnego na rzecz systemu miesięcznego wymaga pisemnego zawiadomienia urzędu.
Zaliczki kwartalne (zarówno w przypadku podatku liniowego, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i podatku naliczanego wg skali) należy odprowadzać do 20 dnia miesiąca następującego po zakończeniu kwartału. W przypadku korzystania z zasad ogólnych, obowiązek opłacania zaliczek następuje dopiero po kwartale, w którym dochód z działalności gospodarczej przekroczył kwoty wolnej od podatku.
Niezależnie od sposobu w jaki odprowadzane były zaliczki na podatek dochodowy, uwzględniamy je w rozliczeniu rocznym pit. Przychód pomniejszony o koszty, składki na ubezpieczenie społeczne i ulgi podatkowe, stanowi podstawę do naliczenia podatku. W 2021 r. od kwoty obliczonego podatku odejmujemy składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz pozostałe ulgi. Otrzymaną kwota należy następnie porównać z kwotą odprowadzonych zaliczek. Od 2022 r. podatnicy nie mają już prawa do odliczenia składki zdrowotnej od uzyskanego dochodu. Jeżeli nie chcemy wszystkich tych obliczeń wykonywać samodzielnie, możemy przemyśleć, jak rozliczyć pit przez internet, skorzystać z darmowego programu PIT .