Pomimo faktu, że wybory parlamentarne odbędą się za ponad cztery miesiące, to już dzisiaj jesteśmy świadkami nieustających licytacji w ramach prekampanii. Jak realizacja poszczególnych obietnic partii politycznych odbije się na funkcjonowaniu organizacji pożytku publicznego? Sprawdzamy dotychczasowe zapowiedzi parlamentarne.
Wyższa kwota wolna od podatku
Wraz z początkiem 2022 r. system podatkowy rozliczeń osób fizycznych doznał rewolucyjnych zmian. Wśród najważniejszych z nich należy zaliczyć podniesienie limitu dochodowego dla II progu podatkowego (120 000 zł z 85 528 zł) czy wprowadzenie licznych zwolnień z PIT dla osób wracających do ojczyzny (emigranci ekonomiczni), aktywnych zawodowo seniorów czy dla rodzin wielodzietnych. Mając na uwadze, że w dobie galopującej inflacji przybywa pracujących emerytów (na moment publikacji artykułu jest to grono ok. miliona osób) wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych mogą znacząco maleć z każdym kolejnym rokiem.
Kluczowy udział w deprecjacji roli PIT ma jednak zaktualizowana wartość kwoty wolnej od opodatkowania, która od 1 stycznia 2022 r. wynosi aż 30 000 zł. Dodatkowo wskazania wymaga, iż ww. dochód został pozbawiony swojego degresywnego charakteru - oznacza to, że wartość kwoty wolnej nie ulega zmianie wraz z wzrostem dochodów podatnika. Uzupełnienie ww. rewolucji w systemie PIT o dodatkową śródroczną zmianę - obniżenie stawki PIT z 17 do 12 procent - spowodowało ogromne zagrożenie dla sektora publicznego, którego głównym źródłem utrzymania były wpływy z corocznego poboru podatku dochodowego od osób fizycznych.
Wśród podmiotów będących głównym beneficjentem wpływów z PIT były organizacje pożytku publicznego. W przeciwieństwie do samorządów terytorialnych (również będących adresatem malejących przychodów z podatku dochodowego) organizacje pozarządowe nie mogą liczyć na kompensację strat w drodze dotacji pochodzących z obozu rządzącego. Podniesienie wartości stawki dla corocznych rozliczeń PIT z (1% do 1,5% podatku należnego) może okazać się bezskutecznym narzędziem w obliczu wysokiej kwoty wolnej od podatku. Zniesienie degresywnego modelu kwoty wolnej od PIT i podniesienie jej do poziomu przewyższającego płacę minimalną powoduje bowiem, że zwiększy się katalog podatników nie mogących obdarować częścią swojego podatku poszczególnych OPP.
Obecnie szacuje się, że w Polsce jest około 3 milionów podatników otrzymujących minimalne wynagrodzenie za pracę.
Zgodnie z ostatnimi obietnicami prewyborczymi, rozważane jest podniesienie kwoty wolnej od podatku PIT o kolejne 30 000 zł. Konsekwencją wprowadzenia w życie tej zapowiedzi byłaby sytuacja, w której duża część osób fizycznych nie zapłaci podatku do kwoty 60 000 zł dochodu (przychodu pomniejszonego o koszty jego uzyskania). Z kolei od nadwyżki ponad wskazaną wartość, wysokość odprowadzonego PIT będzie symboliczna, a tym bardziej 1,5% od kwoty podatku należnego. Z dużą dozą pewności można postawić tezę, że zaimplementowanie zapowiadanych zmian bez jednoczesnego zagwarantowania alternatywnego źródła wsparcia OPP spowoduje upadek tej instytucji, prowadząc tym samym do naturalnego ograniczenia w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego.
Podwyżka emerytur
Wysokość świadczeń emerytalnych podlega corocznej waloryzacji uwzględniając bieżący wskaźnik inflacji konsumpcyjnej. Mając na uwadze przedstawiane projekcje, w 2024 r. emeryci z najniższym świadczeniem emerytalnym otrzymają 190 zł brutto więcej niż w tym roku, zaś 2025 może wiązać się z kolejna podwyżką liczącą ok. 115 zł brutto. Zgodnie z zapowiedziami pochodzącymi z obozu rządzącego emerytury mają zostać podwyższone niezależnie od wartości rosnących cen towarów i usług. W razie ziszczenia się wskazanej obietnicy wyborczej doszłoby do zwiększenia wpływów pochodzących z PIT. Nie należy bowiem zapominać, że świadczenia emerytalne również podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (dotyczy to również dodatkowych emerytur tzw. trzynastek oraz czternastek).
Ustalenia wymaga jednak, jak duże zaangażowanie obywatelskie będzie towarzyszyło emerytom w najbliższych okresach rozliczeniowych PIT, za pomocą których mogą zadeklarować organizację pożytku publicznego otrzymującą 1,5% podatku należnego. W szeregu licznych zmian Polskiego Ładu znalazły się również takie zmiany w corocznej organizacji składanych deklaracji, jak zautomatyzowane przekazywanie części PIT na OPP wybraną w minionym okresie rozliczeniowym. Nowy instrument oddany starszym podatnikom może prowadzić do sytuacji, w które nowe Organizacje Pożytku Publicznego mogą odczuwać problemy z dotarciem do potencjalnych adresatów ich usług obywatelskich z uwagi na wygodę.
Rewaloryzacja oraz nowe świadczenia socjalne
Wybory parlamentarne w 2015 r. zostały zdominowane przez obietnice transferu dodatkowych świadczeń socjalnych tj. 500+. Mimo, że o składzie Sejmu Polacy zadecydują dopiero za cztery miesiące, to już można zaobserwować wyścig w kolejnych licytacjach socjalnych dotyczących chociażby rewaloryzacji świadczenia wychowawczego do 800+ czy tzw. babciowego. O ile ostatnia z wywołanych propozycji może stanowić impuls w potencjale gospodarczym części społeczeństwa, o tyle rewaloryzacja świadczenia wychowawczego doprowadzi do wzmożenia inflacji. O ile rosnące ceny towarów i usług konsumpcyjnych są szkodliwe dla gospodarki, o tyle mogą przyczynić się do większych wpływów Organizacji Pożytku Publicznego przez powstanie tzw. spirali cenowo-płacowej.