Stowarzyszenia i fundacje oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej podlegają ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Oznacza to, że podmioty te płacą podatek od dochodów.
PDOP w przypadku NGO
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (PDOP), czyli ustawa o CIT nie przewiduje żadnego podmiotowego zwolnienia od podatku dochodowego dla organizacji (tj. ze względu na fakt bycia stowarzyszeniem lub fundacją). W związku z tym każda organizacja musi kategoryzować swoją działalność terminach przychodu, kosztu uzyskania przychodów i dochodu.
Przychody w przypadku organizacji to dotacje, darowizny, wartość rzeczy otrzymanych przez organizację w związku z prowadzonymi przez nią działaniami, składki członkowskie, przychody z odpłatnej działalności statutowej, odsetki bankowe itp. (art. 12 ustawy o CIT).
Koszty uzyskania przychodu stanowią wydatki organizacji poniesione na wynagrodzenie pracowników, opłaty eksploatacyjne itp., tj. wydatki poniesione w celu osiągnięcia lub zachowania, czy też zabezpieczenia źródła przychodów.
Dochód organizacji to jej przychody w danym roku podatkowym pomniejszone o koszty uzyskania przychodów.
Zasadniczo wszystkie dochody – także w organizacjach pozarządowych – są opodatkowane. Zazwyczaj jednak organizacje pozarządowe podatku nie płacą, ponieważ w odniesieniu do większości dochodów stowarzyszeń i fundacji znajduje zastosowanie zwolnienie określone w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT.
Zwolnienie z podatku dla NGO
Ze zwolnienia podatkowego od osób prawnych może korzystać każda organizacja, jeśli jej działalność ma zakres przewidziany ustawą o CIT (decydujące jest tutaj określenie celów w statucie organizacji). Według zapisów art. 17 ust.1 pkt 4 ustawy o CIT wolne od podatku dochodowego są dochody podmiotów, których celami statutowymi są:
- działalność naukowa,
- naukowo-techniczna,
- oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów,
- kulturalna,
- w zakresie kultury fizycznej i sportu,
- ochrony środowiska,
- wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrywania wsi w wodę,
- dobroczynności,
- ochrony zdrowia i pomocy społecznej,
- rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów
- oraz kultu religijnego.
Dodatkowo zwolnienie to dotyczy także dochodów przeznaczonych na opłacenie podatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów związanych z realizowaniem celów statutowych, czyli np. podatek dochodowy.
Kluczowe w przypadku zwolnienia z podatku od osób prawnych dla organizacji pozarządowych jest jednoznaczne określenie w statucie celów organizacji – jedynie wtedy, gdy ściśle odpowiadają one sformułowaniom zawartym w zapisie dotyczącym zwolnienia, można z niego skorzystać. Przy tym cele statutowe, które uprawniają do zwolnienia podatkowego, nie muszą być głównymi celami działalności organizacji.
Omawiane zwolnienie nie ma zastosowania do dochodów organizacji:
- z działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5% oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub dochodów uzyskanych z handlu tymi wyrobami; zwolnieniem objęte są przy tym dochody jednostek naukowych i badawczo-rozwojowych, które zostały uzyskane z działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego (art. 17 ust. 1a pkt 1 ustawy o CIT);
- które zostały uzyskane z działalności polegającej na oddaniu środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych do odpłatnego używania na warunkach określonych w art. 17a-17k ustawy o CIT, tj. na podstawie umowy leasingu (chodzi o sytuację, gdy organizacja prowadzi działalność w tym zakresie);
- dochodów – niezależnie od czasu ich osiągnięcia – wydatkowanych na inne cele niż statutowe wymienione w tych przepisach (chodzi o cele wykraczające w ustawie poza statutowe określone w art. 17 ust 1 pkt 4).
W rzeczywistości większość działań NGO mieści się w zakresie ram określonych w art. 17 ust. 1 pkt 4 i stąd też są one zazwyczaj zwolnione z podatku dochodowego.
Zwolnienie z podatku od osób prawnych organizacji pożytku publicznego
Organizacje pożytku publicznego mogą korzystać ze zwolnienia podatkowego w szerszym zakresie niż pozostałe organizacje – zwolnione są dochody organizacji pożytku publicznego przeznaczone na realizację wszelkich celów statutowych (z wyjątkiem działalności gospodarczej) wskazanych w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, a nie tylko tych określonych w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT.
Fundusz założycielski organizacji i podatek dochodowy
Ponieważ fundusz założycielski organizacji, zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt.4 ustawy o podatku dochodowym osób prawnych, nie jest zaliczany do przychodów – nie jest opodatkowany i nie należy wykazywać go w deklaracji CIT-8.
Składki członkowskie a podatek dochodowy?
Zasadniczo składki członkowskie nie są opodatkowane – jeśli są one przeznaczone na działalność statutową. Jednak składki członkowskie, które nie są przeznaczone na cele statutowe, lecz na cele gospodarcze, podlegają obciążeniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.
Podatek dochodowy od dotacji – zwolnienie ze względu na źródło finansowania
Dotacje otrzymane przez organizacje ze środków samorządu, instytucji rządowej lub zagranicznej są – niezależnie od przeznaczenia tych środków – zwolnione z podatku dochodowego. Cel przeznaczenia takiej dotacji jest standardowo określony w umowie z dotującą instytucją, jednak nie ma to żadnego znaczenia w kontekście samego zwolnienia z podatku.
Powyższe dotyczy:
- środków z bezzwrotnej pomocy (art. 17 ust. 1 pkt 23);
- dotacji udzielonych z budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego (art. 17 ust. 1 pkt 47);
- kwot pochodzących od agencji rządowych, jeżeli agencje otrzymały środki na ten cel z budżetu państwa, np. PFRON, NFOŚ (art. 17 ust. 1 pkt 48).